Khao khát "luồng xanh" cho phim Việt dự LHP quốc tế

Khó khăn và thiệt thòi

Đưa phim Việt ra liên hoan phim quốc tế là mong ước của rất nhiều nhà làm phim. Tuy nhiên, không ít người cho rằng, cơ chế kiểm duyệt trong nước vẫn quá khắt khe, thiếu cởi mở, cho nên nhiều đơn vị sản xuất, đạo diễn buộc phải mang phim đi “thi chui”, tức là công bố ở nước ngoài trước, sau đó mới về nước xin cấp phép phổ biến và phân loại phim.

Trong tọa đàm “Ai góp ý giơ tay lên 2” diễn ra cuối tuần qua, nhiều ý kiến khẳng định, các nhà làm phim luôn cố gắng làm đúng luật và có nhiều bộ phim Việt đã tham gia LHP theo đúng quy định như: “Thưa mẹ con đi” của đạo diễn Trình Đinh Lê Minh, “Chơi vơi” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, “Cô gái đến từ hôm qua” của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh.

“Cô gái đến từ hôm qua” từng ra mắt thế giới tại Liên hoan phim BIFAN tại Hàn Quốc năm 2017.

Nhưng không phải bộ phim nào cũng thuận lợi như vậy. Không ít nhà làm phim chia sẻ, họ gặp nhiều khó khăn và chịu nhiều thiệt thòi khi đem phim Việt ra quốc tế do công tác cấp phép, kiểm duyệt phim của Việt Nam với các quy định tại các LHP quốc tế còn mâu thuẫn.

Theo đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, thông thường khi gửi các dự án phim ra nước ngoài dự thi, ban tổ chức chỉ yêu cầu một bản thô chưa hoàn chỉnh. Tuy nhiên, Hội đồng cấp Nhà nước khi cấp phép phổ biến phim lại yêu cầu bản phim hoàn chỉnh. Một mặt phải gửi dự án đi cho kịp tiến độ liên hoan, mặt khác lại phải kịp có giấy phép tại nước nhà. Nếu đúng theo quy định của luật là 15 ngày sau mới nhận được công văn trả lời, yêu cầu sửa chữa thì rất dễ bị chậm. Chính mâu thuẫn này sẽ đặt các nhà làm phim vào tình thế dễ bị vi phạm luật.

Được coi là người "mát tay" trong việc đưa các dự án độc lập đi tìm kiếm hỗ trợ tài chính và tham dự LHP quốc tế, nhà sản xuất Trần Thị Bích Ngọc ngậm ngùi khi chia sẻ rằng con đường đi của các phim độc lập Việt Nam thường rất khó khăn và thiệt thòi. Nhiều bộ phim phải tiến hành quay khi còn chưa tìm thấy đủ nguồn tài chính dự tính. May mắn nhận được sự giúp đỡ từ những nguồn lực nước ngoài đã đưa bộ phim về đích lại vô tình khiến phim gặp thêm rắc rối về thủ tục khiến nhà sản xuất phải đau đầu.

Nhà báo, nhà phê bình điện ảnh Lê Hồng Lâm- người có nhiều năm quan sát và nghiên cứu về điện ảnh Việt Nam nhận xét nền điện ảnh của chúng ta vẫn còn là một chấm mờ trên bản đồ thế giới. Tuy nhiên, những năm gần đây có một vài cái tên đã tới được với các liên hoan phim thuộc top đầu thế giới như LHP Cannes, LHP Venice, LHP Berlin. Đó có thể coi là những thành tựu bước đầu, là những bước đệm để chuẩn bị cho một bước nhảy cao hơn, giành được những giải thưởng quan trọng hơn trong tương lai.

“Và muốn được như vậy, không lý gì chúng ta không trân trọng tài năng và ủng hộ họ, bắt đầu từ những chuyện có thể làm là tạo điều kiện, hỗ trợ, cởi mở trong tư duy kiểm duyệt đối với dòng phim có thể nghiệm nghệ thuật táo bạo và cuối cùng là sự chính xác, minh bạch của giới truyền thông trong việc đưa tin, bài", nhà phê bình Lê Hồng Lâm nhận xét.

Mong có “luồng xanh” cho phim dự LHP quốc tế

Nhà sản xuất Trần Thị Bích Ngọc kể lại kỷ niệm một người đồng nghiệp từ Thái Lan khoe tấm vé tới dự LHP của họ được hỗ trợ bởi Chính phủ. Sự hỗ trợ tuy nhỏ nhưng khiến chị Ngọc và người đồng nghiệp cảm thấy xúc động. Trong khi đó, Việt Nam chưa thể có Quỹ Điện ảnh (đã được quy định trong Luật Điện ảnh từ năm 2006). Nhiều nhà làm phim cho rằng, khi phim Việt được các LHP quốc tế uy tín lựa chọn, thì cần nhiều hơn nữa sự hỗ trợ.

Phim "Ròm" phải chỉnh sửa nhiều lần mới được ra rạp Việt.

Ông Vincenzo Bugno, Giám đốc Quỹ điện ảnh thế giới (World Cinema Fund), cho biết tiêu chí hoạt động của Quỹ điện ảnh thế giới nơi ông làm việc không phải một bộ máy hành chính để ban phát nguồn hỗ trợ mà nó dựa trên niềm yêu điện ảnh. Khi lựa chọn một dự án, ông và các đồng nghiệp muốn hiểu đc tầm nhìn của người nghệ sĩ về điện ảnh. Một trong những tiêu chí được chú trọng là tính bản địa, "càng đậm tính bản địa thì càng giàu tính toàn cầu". Những nhà làm phim cần được phản ảnh trực diện những căn tính văn hóa. Và chúng ta cần tôn trọng những tác phẩm, không ai trong hội đồng quỹ điện ảnh được phép can thiệp bằng bất kì hình thức nào tới tác phẩm.

Ông Park Sungho, Giám tuyển phim LHP Quốc tế Busan mang đến những chia sẻ về kinh nghiệm của điện ảnh Hàn Quốc: "Rất nhiều bộ phim điện ảnh và series truyền hình Hàn Quốc phơi bày những mặt thật sự xấu xa của xã hội chúng tôi. Dù vậy, những tác phẩm này vẫn được đón nhận nhiệt tình, bởi vì người làm phim được tôn trọng. Điều gì sẽ xảy ra nếu như chính phủ Hàn Quốc kiểm duyệt những nội dung này? Khi đó chắc chắn sẽ không còn nhiều sự thành công như vậy nữa. Người đạo diễn phim cần được làm bộ phim của họ với ít sự can thiệp nhất có thể. Có như vậy thì chất lượng bộ phim mới được đảm bảo”.

Về việc gửi phim đi LHP nước ngoài, những nhà làm phim Việt đề nghị thành lập hội đồng thẩm định riêng cho những phim này. Hội đồng này hoạt động phi lợi nhuận, không hưởng lương, phụ cấp trích ra từ quỹ điện ảnh hoặc các khoản đầu tư điện ảnh khác hàng năm Nhà nước cấp cho lĩnh vực điện ảnh. Đồng thời, bộ tiêu chí hội đồng này sử dụng là một bộ tiêu chí riêng với quan điểm mở cho những sáng tạo.

Các đại diện của LHP, Quỹ điện ảnh quốc tế đều có cái nhìn thiện cảm và đánh giá cao về thế hệ người làm phim trẻ tại Việt Nam. Giới làm phim mong muốn rằng các quy định của luật điện ảnh có thể sớm tạo ra một "luồng xanh" dành cho phim dự LHP quốc tế cũng như có sự hỗ trợ từ quỹ điện ảnh nội địa nhằm gieo mầm cho những tiếng nói đa thanh của điện ảnh Việt trong tương lai.